अलिबाग दरवेळेपेक्षा ह्या वेळेला मला खूप वेगळा वाटला आणि आवडला सुद्धा ते म्हणजे तेथील जुने वाडे आणि देवळांसाठी. ह्या पोस्ट मध्ये फक्त जुन्या वाड्यांचे फोटो टाकत आहे. खरच नशीबवान आहेत ह्या वाड्यात राहणारी माणसे जी अजून ही आपली संस्कृती आणि पारंपारिक निवासस्थाने जपून आहेत. मला अश्या ह्या लाकडांच्या वाड्यांचे, त्यांच्या भग्न अवशेषांचे लहानपणापासून आकर्षण आहे. 

आपल्या राजकारणी लोकांची एक मनोधारणा असते कि पब्लिक मेमरी ही शॉर्ट टर्म मेमरी असते. म्हणजेच भारतीय पब्लिक सर्व गोष्टी लवकर विसरतात आणि पुढच्या निवडणुका येईपर्यंत तर सर्व मेमरी लेवल अगदी सपाट झालेली असते. त्यामुळे आता पर्यंत तुम्ही कितीही भ्रष्टाचार, घोटाळे, चुका, गुंडागर्दी करा पण पुढचे निवडणुका येई पर्यंत ह्या पब्लिक समोर कुत्र्याला फेकतात तसे काही सुधारणांचे तुकडे टाकले, थोडी फार नोटांची बंडले टाकली, येण्याजाण्याचे रस्ते बनवले, नळाला अर्धा तास ऐवजी २ तास पाणी पुरवले कि पब्लिक सर्व विसरते अशी एक सर्वसाधारण समज आपल्या राजकारणी लोकांची झाली आहे. 

त्यात त्यांचे काय चुकतेय म्हणा आपण जनताच त्याला जवाबदार असतो. आपण पक्षनिष्ठ  न राहता व्यक्तिनिष्ठ राहतो. आपल्याला आवडणारा एखादा नेता एखाद्या पक्षामधून वर्षोन वर्षे निवडून येतोय आणि अचानक काही वादामुळे तो उद्या दुसऱ्या पक्षामध्ये जातो आणि येणाऱ्या निवडणुकीत तो परत नवीन पक्षाचा झेंडा घेऊन निवडून येतो. आपण येथे पक्षाची शिकवण, नियम बघत नाही. एवढे वर्षे तो नेता जुन्या पक्षाच्या नियमामध्ये, शिस्तीमध्ये राहून चांगली कार्ये करत असतो, त्यामुळेच आपण त्याला निवडून आणत असतो पण आपण समजतो की तो नेता चांगला आहे त्याने ही सर्व विकासकामे केली आहेत त्यामुळे तो जर दुसऱ्या पक्षात जाणार असेल तरी आपण त्यालाच निवडून आणले पाहिजे भले मग तो पक्ष कितीही बेकार असला, किंवा आपल्या विचारांशी सहमत नसला, किंवा अगदी दहशतवादाला पुरस्कृत करणारा असला तरी सुद्धा आपल्याला काही फरक नाही पडत. आपण त्यालाच निवडून आणतो. त्यामुळेच दर वेळेला त्रिशंकू सरकार ठरलेलेच असते.

(अगदी हाताच्या बोटावर मोजण्या इतकेच नेते चांगले असतात जे आपल्या पक्षाशी इमानदार असतात आणि काही कारणास्तव आपला पक्ष सोडवा लागला तरी त्यांचे उद्दिष्ट्य समाजसेवाच हेच असते. पण असे नेते विरळाच !) व्यक्तिनिष्ठ राहण्याची आपली मनोवृत्ती कधी बदलणार आहे कोण जाणे? 

पण बहुतेक आता शिकलेला समाज विचार करू लागला आहे. त्याला घोटाळे, भ्रष्टाचार ह्यांचा अर्थ समजू लागला आहे. त्याचेच उदहारण म्हणजे बंगाल आणि तामिळनाडू मध्ये झालेल्या निवडणुका. तामिळनाडू मध्ये करुणानिधी हे सर्वात लोकप्रिय व्यक्तिमत्व. गेले कित्येक वर्षे त्यांनी आपल्या राज्यातून केंद्रातल्या सरकारची  पण सूत्रे फिरवली आहेत पण २ जी घोटाळा झाला आणि त्यांच्या लोकप्रियतेला घरघर लागली. आश्चर्य म्हणजे त्यांनी एका शब्दानेही ए राजा ला किंवा त्यांच्या मुलीला, नातेवाईकांना किंवा संबंधित नेत्यांना दोषी धरले नाही किंवा त्यांची पक्षातून हकालपट्टी केली नाही उलट त्यांच्या विरुद्ध केलेली कारवाई मागे घेण्यास पंतप्रधानांवर दबाव आणला. दिवसरात्र डोळ्यांवर चढवलेल्या गॉगल मुळे त्यांना खरे खोटे करताच आले नाही. कदाचित हीच त्यांच्या आयुष्यातली सर्वात मोठी चूक असावी. जयललिता किंवा त्यांच्या सदस्यांनी निवडणुकीच्या प्रचारात एका शब्दानेही २ जी घोटाळ्याचे राजकारण केले नाही ही गोष्ट आश्चर्यचकित करणारी होती. जयललिता सारखी राजकारणी, जीने आतापर्यंत करुणानिधीच्या छोट्या छोट्या चुकांचे राजकारण केले तिने चक्क ह्या वेळेला २ जी घोटाळ्याकडे दुर्लक्ष केले. तिच्या प्रचारात एकदाही ह्याचा उल्लेख आला नाही. ही गोष्ट जरा खटकली.

पण लोकांना समजत नाही असे नाही. लोकांना समजण्यासाठी राजकारणी लोकांनी सांगण्याची गरज नाही. तमिळनाडू मधल्या समाजातील अगदी लहान घटकापासून मोठ्या घटकांपर्यंत सर्वाना २ जी घोटाळा माहित झाला होता. भले त्यातल्या तांत्रिक बाबी माहित नसतील पण एक देशात एक मोठा घोटाळा झाला आहे आणि तो तामिळनाडू मधील राज्याकर्त्यान्मुळे झाला आहे एवढे तरी नक्कीच समाजात होते. माझ्या चेन्नई ऑफिस मधल्या एका कलिगला काही दिवसापूर्वी कामानिमित्त फोन केला असता हा विषय निघाला त्यावेळेला तर ए. राजा बद्दल असलेला राग त्याच्या बोलण्यातून जाणवला. त्याने आतापर्यंत कधीच मतदान केले नव्हते पण तो रागाने ह्या वेळेला करुनानिधीच्या पक्षाविरुद्ध मतदान करायला जाणार होता. तो सांगत होता २ जी बद्दल इथले राजकारणी काहीच बोलत नाही आहे पण आम्हाला समजत नाही का? अरे आमच्या ऑफिस मध्ये झाडू मारणाऱ्या मुलाला ही माहित आहे कि ए राजा ने किती मोठा घोटाळा केला आहे.


तेथील सर्वांची एकच मनोधारणा झाली आहे कि राजा ने देशातील सर्वात मोठा घोटाळा केला आणि राजा हा तामिळनाडूचा आहे आणि त्याने तामिळनाडूचे नाव खराब केले आहे, हीच गोष्ट त्यांना जास्त खुपते आहे. त्यामुळे सर्व जनतेने ठरवले होते कि ह्या वेळेला करुनानिधीला बाय बाय करायचे मग दुसरा पर्याय काय तर जयललीता !

तीच गोष्ट बंगाल ची, तेथे ज्या सुधारणा झाल्या त्या फक्त शेतीतच झाल्या उद्योगधंदे वाढलेच नाही. जे काही उद्योगधंदे होते त्यांच्या मालकांना आणि मॅनेजमेंटला तेथील कम्युनिस्ट वाल्यांनी हैराण करून सोडले. काही कारखाने बंद पडले तर काहींनी आपला गाशा गुंडाळून दुसऱ्या राज्यात बस्तान बांधले. जेव्हा तेथील तरुण पिढीला काही नोकरीधंदाच उरला नाही. तेव्हा त्यांनी आवाज उठवायला सुरुवात केली आणि सरकारला जाग आली. मग टाटांचे नॅनो गाडीचे सिंगूर सारखे प्रकल्प उभे राहायला सुरुवात झाली पण कारखान्याला लागणारी जागा ही शेतीची उपजावू जमीन बळकावून टाटांना देण्यात आली ती सुद्धा अगदी कमी भावात काही ठिकाणी तर अगदी एकर मागे एक रुपयात जागा देण्यात आली. साहजिकच तेथील शेतकरी लोकांच्या मनात धुसपूस चालू झाली. ममता बॅनर्जीने आवाज दिल्यावर तर सगळ्या शेतकरी लोकांनी तिच्या अधिपत्याखाली विरोध करायला सुरुवात केली आणि ममता बंगाल मधून हा प्रकल्प हलवण्यात यशस्वी झाल्या. तीच डाव्यांच्या 'लाल वतनाची' अखेर होण्याची सुरुवात होती. आताच्या निवडणुकीत हे स्पष्ट झाले.


वरील दोन्ही गोष्टीतून एकच जाणवते आहे.....
पब्लिकची मेमरी आता दिवसेंदिवस सुधारत चालली आहे ह्याचीच तर ही लक्षणे नाहीत का ??

जरा गाडी रुळावर आल्यावर सर्वात आधी लॅपटॉप घेतला अगदी टीवी घेण्याआधी सुद्धा. इंटरनेट घेतले आणि परत ब्लॉगिंग ला सुरुवात झाली. जुन्या ब्लॉगवरुनच गाडी पुढे चालायला लागली. पण स्वत:च्या नावाने ब्लॉग बनवण्यापेक्षा काहीतरी युनिक असे नाव शोधत होतो. पण मनासाखे मिळतच नव्हते. एक छोटे, उच्चारायला सोपे, टाइप करायला सहज असणारे नाव शोधत होतो. काही नावे आवडली पण काही महाभागांनी आधिच अडकवुन ठेवली होती. ब्लॉग तर काही लिहिले नव्हते फक्त नावे बुक्ड करुन ठेवली होती. अगदी “बुक्ड” (booked) नाव सुद्धा. बघा चेक करुन. जवळपास ३ महिन्यात पत्नि, बहिण आणि मित्रांनी हजारो नावे तरी सुचवली असतील पण काहीच पसंत पडत नव्हते. काही दिवसापूर्वी एका शब्दाचा अर्थ शोधण्यासाठी मराठी डिक्शनरी उघडली होती. तेव्हा सुचले कि डिक्शनरीच काढून बघूया काही नावे भेटताहेत का ? साडेचारशे पानाची डिक्शनरी, त्यात शोधून शोधून कसे शोधणार? शेवटी एक चान्स घ्यायचा म्हणून कुठल्यातरी एका पानावर हात ठेवायचा आणि त्यात काही नाव दिसते का बघायचे असे ठरवले आणि लहान मुले करतात तसे राम लक्ष्मण सीता करत एका पानावर हात ठेवला. पान निघाले "भ" ह्या अक्षराचे. 


म्ह्टले झाले कल्याण !!! आता काही मिळत नाही. पण नजर एका शब्दावर जाऊन थांबली आणि मन एकदम फिल्मी स्टाईलमध्ये वीस वर्षे फ्लॅशबॅक मध्ये गेले. लहानपणी हि वस्तू घेऊन खूप खेळलो होतो. एप्रिल मेच्या सुट्टीत तर खिशात घेऊनच फिरायचो. जमिनीवर असो, हातावर असो, पोटावर असो कुठेही फिरवता यायची हि वस्तू. लोखंडी कानस वर धार करून तिचे टोक अजून टोकेरी करायचो जेणेकरून तो जास्त वेळ फिरेल आणि खेळताना सुद्धा दुसर्‍याच्या वस्तू वर नेम धरून मारता पण येईल. त्यावेळेला लाकडामध्ये सुंदर रंगकाम केलेलं मिळायचे आणि काही ठिकाणी प्लास्टिकचे पण मिळायला सुरुवात झाली होती. पण लाकडाचे सौंदर्य कायम राहिले. त्यासाठी लागणार्‍या रश्शीला एखादा थमसअप किंवा पेप्सीचा बिल्ला लावायचा आणि अख्ख्या चाळी मध्ये फिरवत राहायचो. ह्या वस्तूने कमीत कमी खर्चात आतापर्यंत फक्त आनंदच दिला आहे ते सुद्धा बदल्यात काही न मागता. मी कुठल्या वस्तूबद्दल म्हणतोय ह्याचा अंदाज आला असेल एव्हाना. नुसत्या 'त्या' शब्दावर माझ्या एवढ्या वीस वर्षापूर्वीच्या आठवणी चाळवल्या गेल्या अगदी ढवळल्या गेल्या.....विचार केला कि ह्या पेक्षा चांगले नाव भेटनारच नाही....." भोवरा ". 

सुदैवाने ब्लॉग कोणी रजिस्टर पण केला नव्हता. पहिले बायक़ोला फोन केला, तिला विचार सांगितले ...तिने हुश्श्य केले....म्हणाली, एकदाचे तुझ्या पसंतीचे नाव भेटले तुला. आणि ते सुद्धा आम्ही सुचवण्यापेक्षा तुलाच सुचले आहे ते नशीब. मित्रांना पाठवले त्यांनीही सहमती दर्शवली. जिगर ला सांगितले, माझ्या स्वभावाला आणि भोवर्‍याला साधर्म्य होईल अशी एक चारोळी लिहून दे गुजराती असून हि त्याने पाच मिनिटात मराठीत दोन तीन चारोळ्या लिहून पाठवल्या. त्यात व्याकरणाचे बदल करत हि चारोळी फायनल केली. (जिगर ला धन्यवाद देवून शिवी देणार नाही.) 

आपल्याच धुंदीत फिरतोय मी, मदमस्त होऊन जगतोय मी, बेधुंद वाऱ्यातही स्थिर आहे मी, दुनिया म्हणते की “भोवरा” आहे मी.

वाईट एका गोष्टीचे वाटते कि जुन्या ब्लॉगला गेल्या चार महिन्यातच ६००० च्या वर भेटी मिळाल्या होत्य़ा (ते सुद्धा स्वत:चे पेज विजिट ब्लॉक करून) त्यावर आता पाणी सोडावे लागणार आहे. परत शुन्यातुन सुरुवात करायची आहे....आयुष्यात खूप वेळा करावी लागली आहे अशी....बघू परत सहा हजार करायला किती महिने लागताहेत.


तुमचा पाठिंबा मिळेल अशी आशा आहे एकदा तरी नक्की भेट दया माझ्या नवीन ब्लॉगला...


भोवरा
http://bhovra.blogspot.com/

भोवरा